بررسی تاثیر احداث سد مخزنی سنگ سیاه بر هیدروژئولوژی و هیدروشیمی آبخوان دشت دهگلان

دشت دهگلان بزگترین دشت استان کردستان، و بین شهرستان های قروه و سنندج قرار گرفته است. مساحت این دشت بالغ بر 600 کیلومترمربع می باشد و در طول های جغرافیایی"00،08،°47 تا " 00،12،°48 شرقی وعرضهای جغرافیایی" 00،00،°35 تا " 00،00،°36 شمالی گسترده شده است. آبرفت این دشت در اثر فرسایش واحدهای سنگی در یک حوضه فروافتاده تشکیل شده است. هدف از این مطالعه بررسی اثرات احداث سد سنگ سیاه بر وضعبت آبخوان دشت دهگلان از لحاظ هیدروژئولوژی و هیدروشیمی می باشد. این امر شامل: تعیین شکل و ابعاد سفره آبدار و ارتباط آن با منابع آب مجاور، بررسی واحدهای آب چینه ای، شناسایی منابع آب، مناطق تغذیه و تخلیه آب زیرزمینی، تعیین ضرایب هیدرودینامیکی سفره آبدار، بررسی نوسانات هیدروگراف پیزومترها و سطح آب مخزن سد سنگ سیاه، مشخصات کیفی آب سفره آبدار در نقاط مختلف، عوامل موثر در کیفیت آب زیرزمینی منطقه و همچنین مشخص نمودن محدودیت های سفره آبدار از نظر کمی و کیفی می باشد. آمار و اطلاعات مربوط مورد نیاز از قبیل: آمار و اطلاعات هواشناسی، نقشه ها، عکس های ماهواره ای، داده های سطح آب پیزومترها و لاگ آنها جمع آوری و سپس اطلاعات قابل استفاده انتخاب شد. مطالعات صحرایی شامل مطالعات زمین شناسی، شناسایی منابع آب، نمونه برداری هیدروشیمیایی و ... انجام پذیرفت. زمین شناسی دشت دهگلان از دیدگاه چینه شناسی، سنگ شناسی، زمین شناسی ساختمانی، ژئومورفولوژی و تأثیر سازند ها بر کیفیت منابع آب مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد که واحدهای سنگی گرانیت و گرانودیوریتی و رسوبات فرسایشی حاصل از آن و همچنین رسوبات رودخانه ای مواد اصلی تشکیل دهنده پیکره آبخوان در منطقه می باشند. آبگیری سد سنگ سیاه از اسفند ماه 85 آغاز شده است. قطع جریان رودخانه سنگ سیاه، مهمترین عامل در افت سطح آب پیزومترهای پایین دست این سد بوده است. هیدروگراف واحد سفره آبدار دشت دهگلان، تحت تأثیر بارش و پمپاژ چاه های بهره برداری می باشد. مهم ترین ورودی ها به سفره آبدار شامل نفوذ از بارندگی، تغذیه از آبراهه ها، رودخانه فصلی قاملو و جریان های ورودی زیرزمینی از سمت جنوب، جنوب غربی و جنوب شرقی می باشد. مطالعات هیدروشیمیایی بر اساس نتایج آنالیز کامل تعداد 22 نمونه آب برداشت شده در خرداد و مهر 92 صورت گرفته و تغییرات آن در دو دوره قبل و بعد از احداث سد مورد بررسی قرار گرفته است. طبق نقشه های tds، مقدار این پارامتر در ابتدای ورود به آبخوان زیاد و سپس مقدار آن کم می گردد. این کاهش tds به دلیل تغذیه آبخوان از سطح دشت و همچنین تغذیه از رودخانه ها و آبراهه های متعدد موجود در دشت میباشد. مطالعات هیدروشیمی نشان می دهد که تیپ آب زیرزمینی دشت دهگلان در هر دو دوره آماری قبل و بعد از احداث سد، بیکربنات کلسیم است. با توجه به فعالیت های کشاورزی در منطقه و استفاده بیش از حد از کودهای شیمیایی مهمترین عامل تهدید کننده کیفیت آب از لحاظ شرب، بالا رفتن درصد نیترات می باشد.